(Trang 6)
Học xong chuyên đề này, em sẽ:
- Nêu được những nét cơ bản của nghệ thuật thời Lý, thời Trần và thời Lê sơ về kiến trúc, điêu khắc thông qua hoạt động trải nghiệm thực tế hoặc sưu tầm tranh ảnh, tài liệu,....
- Liệt kê được những thành tựu nghệ thuật chính thời Mạc và nêu được những điểm chính của nghệ thuật kiến trúc thời Mạc.
- Nêu được những nét cơ bản của nghệ thuật thời Lê trung hưng về kiến trúc, điêu khắc, mĩ thuật thông qua hoạt động trải nghiệm thực tế hoặc sưu tầm tranh ảnh, tài liệu. Phân tích được những điểm mới về nghệ thuật thời Lê trung hưng.
- Mô tả được những nét cơ bản của nghệ thuật thời Nguyễn về kiến trúc, điêu khắc, mĩ thuật, âm nhạc thông qua hoạt động trải nghiệm thực tế hoặc sưu tầm tranh ảnh, tài liệu. Nêu được những điểm mới của nghệ thuật thời Nguyễn.
| Hình dưới đây là một trong những thành tựu tiêu biểu về kiến trúc và điêu khắc truyền thống Việt Nam. Qua các thời kì từ Lý, Trần đến Nguyễn, Việt Nam còn có những thành tựu tiêu biểu nào khác về kiến trúc, điêu khắc, mĩ thuật và âm nhạc? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về một trong các thành tựu đó. Lịch sử nghệ thuật truyền thống Việt Nam qua các triều đại có sự phát triển, khác biệt như thế nào? |
Hình 1. Điện Thái Hoà trong khu di tích Đại nội Huế (Thừa Thiên Huế)
(Trang 7)
I. NGHỆ THUẬT THỜI LÝ, THỜI TRẦN
1. Nghệ thuật thời Lý
a) Kiến trúc
Dưới thời Lý, kiến trúc phát triển mạnh và chịu ảnh hưởng của Phật giáo. Các công trình cung điện, lầu đài, chùa, tháp,... được xây dựng với quy mô lớn.
Thành Thăng Long là một công trình lớn được xây dựng với hai vòng thành dài khoảng 25 km. Thành được chia làm hai khu vực riêng biệt: Hoàng thành (nơi triều đình làm việc); Kinh thành (bao bọc Hoàng thành, là nơi đóng quân đội và nhân dân ở). Giữa Hoàng thành có Cấm thành (nơi ở của vua và hoàng hậu...). Hình 2. Dấu tích kiến trúc thời Lý trong khu di tích Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội).
|
Hình 2. Dấu tích kiến trúc thời Lý trong Khu di tích Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội) |
|
Việc xây dựng một số công trình chùa, tháp phản ánh sự phát triển của Phật giáo dưới thời Lý, tiêu biểu như: Chùa Một Cột, chùa Thăng Nghiêm, chùa Chân Giáo, tháp Báo Thiên (Hà Nội), chùa Dạm (Bắc Ninh), chùa Long Đọi Sơn (Hà Nam),....
Dưới thời Lý, trong khuôn viên chùa thường có tháp lớn nhiều tầng như: tháp Báo Thiên (12 tầng), tháp Chiêu Ân (9 tầng), tháp Phật Tích (10 tầng),.... Các tháp được trang trí bằng tượng và phù điêu bằng đá, đất nung,....
|
Hình 3. Chùa Một Cột (Hà Nội) |
|
(Trang 8)
b) Điêu khắc
Điêu khắc thời Lý chủ yếu được thể hiện trên gốm, đá với các đề tài mây, sóng nước, hoa sen, lá đề,... đặc biệt là hình tượng rồng thể hiện trình độ thẩm mĩ và ước mơ về cuộc sống thịnh vượng của cư dân.
|  Hình 4. Gạch trang trí hình rồng thời Lý được tìm thấy tại Khu di tích Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội) |
Đặc điểm chung của điêu khắc thời Lý là sự khắc hoạ chân thực, đơn giản, uyển chuyển với tượng tròn, phù điêu sống động, mềm mại.
Nhiều linh vật được tạc thành tượng, khắc hoạ rõ nét văn hoá bản địa dù có chịu ảnh hưởng của nghệ thuật điêu khắc Trung Hoa, Ấn Độ. Một số tác phẩm, hiện vật tiêu biểu như tượng chim uyên ương, sư tử, tiên nữ Áp-sa-ra,....
| ? 1. Nêu những nét chính về kiến trúc và điều khắc thời Lý. 2. Kể tên một số công trình kiến trúc, điều khắc tiêu biểu thời Lý mà em biết. |
2. Nghệ thuật thời Trần
a) Kiến trúc
Kiến trúc thời Trần có sự kế thừa, phát triển phong cách kiến trúc thời Lý và đạt nhiều thành tựu. Bên cạnh việc tu sửa các công trình kiến trúc cổ từ thời Lý, vương triều Trần cho xây dựng mới một số công trình tại Hoàng cung Thăng Long và một số nơi khác.
Ngoài cung điện ở Thăng Long, Vương triều Trần còn xây dựng cung điện của Thái thượng hoàng (cung Tức Mạc – Thiên Trường) và một số hành cung như hành cung Lỗ Giang ở Thái Bình, hành cung Vũ Lâm ở Ninh Bình,.... Đây là nơi làm việc, nghỉ ngơi hay tu thiền của vua mỗi khi rời kinh thành. Hình 5. Đền Thiên Trường trong di tích Đền Trần (Nam Định).
(Trang 9)
|
Hình 5. Đến Thiên Trường trong di tích Đền Trần (Nam Định) |
|
Chùa, tháp thời Trần được xây dựng rải rác ở vùng Đông Bắc và Tây Bắc, nhưng tập trung nhất vẫn ở ven các triền sông vùng Đông Bắc Bộ ngày nay. So với thời Lý, phạm vi xây dựng chùa, tháp thời Trần đã được mở rộng về phía nam, đến Thanh Hoá, Nghệ An.
Do số các chùa, tháp thời kì này được trùng tu hoặc xây dựng lại từ các công trình đã có từ thời Lý với quy mô nhỏ hơn như: chùa, tháp Phổ Minh (Nam Định), tháp Bình Sơn (Vĩnh Phúc), chùa Thái Lạc (Hưng Yên),.... Riêng khu chùa, tháp Yên Tử (Quảng Ninh) được xây dựng mở rộng để trở thành trung tâm Phật giáo.
Hình 6. Tháp Phổ Minh (Nam Định)
Hình 7. Tháp Bình Sơn (Vĩnh Phúc)
b) Điêu khắc
Nghệ thuật điêu khắc thời Trần là sự nối tiếp thời Lý, nhưng phong cách tạo hình thể hiện sự khoáng đạt, khoẻ khoắn hơn.
Một số tác phẩm điêu khắc tiêu biểu của thời kì này như: Tiên nữ dâng hoa – tấu nhạc (chùa Thái Lạc, Hưng Yên), vũ nữ múa trên bệ đá (chùa Hoa Long, Thanh Hoá), bộ cửa điêu khắc hình rồng (chùa Phổ Minh, Nam Định),...
Thời Trần, hoa văn trang trí chủ yếu trên đồ gốm, đình, chùa là hoa sen, hoa cúc, hình rồng, chim phượng, hồ, hình người,...
(Trang 10)
|
Hình 8. Bức điêu khắc Tiên nữ dâng hoa - tấu nhạc bằng gỗ ở chùa Thái Lạc (Hưng Yên) |
| ? 1. Nêu những nét cơ bản về nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc thời Trần. 2. So sánh về nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc giữa thời Trần và thời Lý. |
