(Trang 10)
| Sau khi học xong bài này, em sẽ: Phân tích được một số hướng ứng dụng phổ biến của công nghệ sinh học trong chọn tạo giống vật nuôi. |
Những kĩ thuật nào của công nghệ sinh học đang được ứng dụng trong chọn tạo giống vật nuôi? Việc ứng dụng công nghệ sinh học có ý nghĩa như thế nào đối với chọn tạo giống vật nuôi?
I - ỨNG DỤNG CHỈ THỊ PHÂN TỬ TRONG CHỌN TẠO GIỐNG VẬT NUÔI
Chỉ thị phân tử thường là các đoạn trình tự nucleotide ngán (đoạn DNA) đã biết vị trí trên nhiễm sắc thể, các đoạn DNA này liên kết chặt chế với tính trạng quan tâm. Chỉ thị phân tử có tính phân biệt giữa cá thề này và cá thể khác, giữa giống này và giống khác. Chỉ thị phân
từ không dựa trên hình thái bên ngoài của cá thể mà là dựa trên sự khác biệt về số lượng, tỉ lệ và sự sắp xếp của 4 loại nucleotide (A, T, G, C) ở mỗi cá thể.
Chỉ thị phân từ hỗ trợ các nhà chọn giống xác định được các cá thể có kiều gene mong muốn trong giai đoạn sớm, nhờ đó rút ngắn thời gian chọn tạo giống mới, giàm chi phí và công lao động.
Khám phá
| Em hãy quan sát Hình 2.1 và nêu vai trò của ứng dụng chỉ thị phân tử trong chọn tạo giống vật nuôi. |
(Trang 11)
Hình 2.1. Sơ đồ chọn tạo giống bò sữa cao sản bằng phương pháp truyền thống (a) và ứng dụng chỉ thị phân tử (b)
Đánh giá khả năng cho sữa ở bò trưởng thành
Chọn được bò có khả năng cho sữa cao
Đánh giá phôi, bê con bằng chỉ thị phân tử
Chọn được bò có khả năng cho sữa cao
Một số thành tựu ứng dụng chỉ thị phân tử trong chọn tạo giống vật nuôi
Nhờ ứng dụng chỉ thị phân tử, các nhà chọn giống đã chọn tạo được các giống vật nuôi có giá trị kinh tế cao, ví dụ như giống gà có năng suất trứng cao, có khả năng tăng trưởng tốt; giống lợn có khả năng vượt trội về sinh sản, sinh trưởng; giống bò sữa cho năng suất sữa đạt từ khoảng 10 000 l trên chu kì 10 tháng (Hình 2.2).
|
a) Giống gà Mia có khả năng sinh trưởng tốt |
b) Lợn cái Landrace được nâng cao khả năng sinh sản |
c) Giống bò sữa có năng suất sữa cao, chất lượng sữa tốt |
Hình 2.2. Một số thành tựu ứng dụng chỉ thị phân tử trong chọn tạo giống vật nuôi
(Trang 12)
Kết nối năng lực
| Sử dụng intenet, sách, báo,... đề tìm hiểu thêm ứng dụng của chỉ thị phân tử trong chọn tạo giống vật nuôi. |
II – ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG CHỌN TẠO GIỐNG VẬT NUÔI
1. Khái niệm vật nuôi chuyển gen
Vật nuôi chuyển gen là những vật nuôi được thay đổi cấu trúc DNA bằng cách chuyển các gene của sinh vật khác vào DNA của chúng. Các gene được chuyển có nguồn gốc từ cơ thể cùng loài hoặc khác loài. Những vật nuôi chuyển gen có các đặc điểm mong muốn, như sản phẩm dược liệu, tạo động vật chuyển gen để nghiên cứu chức năng gene, tạo động vật chuyển gen để tạo ra các cơ quan có thể ghép thay thế cho người bệnh.
2. Kĩ thuật chuyển gen vào vật nuôi
Kĩ thuật chuyển gen là kĩ thuật đưa một đoạn DNA từ tế bào hoặc cơ thể cho sang tế bào hoặc cơ thể nhận. Kĩ thuật chuyển gene ở vật nuôi thường được thao tác trên tế bào trứng đã thụ tinh, tinh trùng hoặc mô phôi ở giai đoạn sớm và gồm các bước cơ bản sau (Hình 2.3):
Hình 2.3. Sơ đồ các bước chuyển gen vào vật nuôi
Bước 1: Chọn lọc và thu nhận gene cần chuyển; chuẩn bị tế bào nhận gene chuyển.
Bước 2: Đưa gene cần chuyển vào tế bào nhận gene (trứng, phôi) bằng kĩ thuật thích hợp.
Bước 3: Đưa trứng hoặc phôi đã được chuyển gene vào cơ thể vật nuôi cái để mang thai.
Bước 4: Chọn lọc các cá thể con mang gene cần chuyển.
(Trang 12)
Hình 2.4. Sơ đồ chuyển gene mã hoá α1-antitrypsin vào cừu
Cừu cái
Cừu đực
Trứng
Tiền nhân
Gene mã hoá α1-antitrypsin
Tinh trùng
Trứng đã thụ tinh
Vi tiêm DNA ngoại vào tiền nhân
Pipette giữ trứng
Cấy trứng vào cừu cái chuẩn bị mang thai
Cừu con
Phân tích DNA
Sự có mặt của gene cần chuyền
Khám phá
| Quan sát Hình 2.4 và mô tả các bước trong quy trình chuyền gene mã hoá a1-antitrypsin vào cừu. |
Kết nối năng lực
| Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiều thêm ứng dụng của công nghệ gene trong chọn tạo giống vật nuôi. |
(Trang 13)
Luyện tập
1. Trình bày vai trò của chỉ thị phân tử trong chọn tạo giống vật nuôi. Cho ví dụ minh hoạ.
2. Trình bày triển vọng của công nghệ sinh học trong chọn tạo giống vật nuôi.
Vận dụng
Em hãy trình bày một thành tựu về ứng dụng công nghệ gene trong chọn tạo giống vật nuôi tại Việt Nam.
