(Trang 14)
| Sau khi học xong bài này, em sẽ: Phân tích được một số ứng dụng phổ biến của công nghệ sinh học trong nhân giống vật nuôi. |
|
Những kĩ thuật nào của công nghệ sinh học đang được ứng dụng trong nhân giống vật nuôi? Con người đã và đang ứng dụng công nghệ cấy truyền phôi trong chăn nuôi nhằm mục đích gì? |  |
I – THỤ TINH NHÂN TẠO
Thụ tinh nhân tạo là phương pháp đưa tinh trùng vào tử cung với mục đích giúp con cái mang thai mà không cần giao phối với con đực. Ứng dụng phương pháp thụ tinh nhân tạo đã cải tạo được di truyền của loài khi sử dụng tinh trùng giống tốt, khai thác tối đa sức sản xuất trứng của con đực.
Ví dụ: Một con bò đực giống tốt nếu thụ tinh trực tiếp thì chỉ phối được cho một bò cái trong một lần phối giống. Tuy nhiên, nếu sử dụng phương pháp thụ tinh nhân tạo, một bò đực giống tốt có thể tạo ra hơn 50 liều tinh để phối cho hơn 50 bò cái. Tương tự, mỗi con lợn đực giống tốt có thể phối giống cho hàng chục con lợn nái trong mỗi lần khai thác tinh.
Hình 3.1. Sơ đồ các bước thụ tinh nhân tạo ở lợn
Khai thác tinh
Đánh giá chất lượng tinh dịch
Lợn đực cho tinh
Tinh dịch
Đông lạnh tinh trùng
Bảo quản tinh
Tiến hành thụ tinh nhân tạo
Bảo quản tinh ngắn ngày
Tiến hành thụ tinh nhân tạo
Tiến hành thụ tinh nhân tạo
(Trang 15)
|
Sử dụng internet, sách, báo,... đề tìm hiểu thêm ứng dụng của thụ tinh nhân tạo trong nhân giống vật nuôi. |
Quan sát Hình 3.1 và trình bày các bước thụ tinh nhân tạo ở lợn. |
Kết nối năng lực
Khám pháII – BẢO QUẢN LẠNH TINH TRÙNG, TRỨNG, PHÔI
Bảo quản lạnh tinh trùng, trứng, phôi hay còn gọi là đông lạnh tinh trùng, trứng, phôi là kĩ thuật bảo quản tinh trùng, trứng, phôi ở nhiệt độ –196 °C trong nitrogen lỏng, giúp bảo quản tinh trùng, trứng, phôi trong thời gian dài. Công nghệ này giúp bảo tồn các giống vật nuôi quý hiếm, đồng thời giúp cho quá trình vận chuyển được thuận tiện hơn, vì thế có thể vận chuyển tinh trùng, trứng, phôi từ vùng này tới vùng khác, từ nước này tới nước khác và từ nước ngoài về Việt Nam để cải thiện năng suất, chất lượng vật nuôi.
Các bước cơ bản của kĩ thuật đông lạnh tinh trùng, trứng hoặc phôi
Bước 1: Thu nhận tinh dịch, trứng hoặc phôi.
Bước 2: Kiểm tra chất lượng tinh dịch, trứng hoặc phôi.
Bước 3: Cho tinh dịch, trứng hoặc phôi cùng môi trường bảo quản vào dung cụ chứa.
Bước 4: Hạ nhiệt độ.
Bước 5: Đưa dung cụ chứa tinh dịch, trứng hoặc phôi vào bình chứa nitrogen lỏng ở –196 °C.
Bước 6: Bảo quản (bổ sung nitrogen lỏng định kì).
Khám phá
| Em hãy quan sát Hình 3.2 và mô tả các bước cơ bản của kĩ thuật đông lạnh tinh trùng lợn. |
Hình 3.2. Các bước cơ bản bảo quản lạnh tinh trùng lợn trong nitrogen lỏng
(Trang 16)
Kết nối năng lực
| Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu thêm các công nghệ đông lạnh tinh trùng, trứng và phôi. |
III – KĨ THUẬT PHÂN CẮT KẾT HỢP CẤY TRUYỀN PHÔI
Phân cắt phôi: là quá trình sử dụng phương pháp phù hợp (vật lí, sinh học,...) để phân tách một phôi của vật nuôi thành nhiều phần nhỏ, mỗi phần nhỏ sau đó sẽ được nuôi trong môi trường thích hợp để phát triển thành một phôi mới đủ điều kiện để cấy vào cơ thể vật nuôi cái nhận phôi. Khi kĩ thuật này mà từ một phôi ban đầu có thể tạo nhiều phôi giống hệt nhau về mặt di truyền.
| Cấy truyền phôi: là quá trình đưa phôi được tạo ra từ cá thể cái này hoặc phôi được tạo ra từ quá trình phân cắt phôi vào cả thể cái khác (cái nhận phôi) mà phôi vẫn phát triển bình thường. Kĩ thuật phân cắt kết hợp cấy truyền phôi là kĩ thuật hiệu quả trong hỗ trợ sinh sản, nhằm phổ biến di truyền con cái tốt trong quần thể, làm tăng số lượng đời con sinh ra của con cái (Hình 3.3). Kĩ thuật phân cắt kết hợp cấy truyền phôi gồm các bước như Hình 3.4. |
Hình 3.3. Bò được tạo ra nhờ công nghệ phân cắt kết họp cấy truyền phôi |
Bước 1: Thu phôi, chọn lọc phôi có chất lượng tốt
Bước 2: Phân cắt phôi thành nhiều phôi nhỏ
Bước 3: Cấy phôi sau phân cắt vào tử cung vật nuôi nhận phôi
Bước 4: Chăm sóc phôi mang thai để thai phát triển tốt
Bước 5: Tạo ra các con non (mang đặc tính sinh học của con đực cho tinh và con cái cho trứng)
Thông tin bổ sung
| Công nghệ phân li giới tính Hiện nay, khoa học đã có những phương pháp giúp các nhà chọn giống lựa chọn tinh trùng theo giới tính mong muốn. Xác định giới tính tinh trùng dựa vào tích điện hay trọng lượng của tinh trùng khi mang nhiễm sắc thể X hay Y thông qua li tâm hay điện di. Hiện nay, chọn lọc tinh trùng có thể dựa vào sự khác biệt kiểu hình của tinh trùng mang nhiễm sắc thể X hay Y để lựa chọn bằng máy Flow Cytometry, với hiệu quả chọn lọc có thể đạt tới 90% |
Khám phá
| Quan sát Hình 3.5 và mô tả các bước trong quy trình phân cắt kết hợp cấy truyền phôi ở bò sữa. |
Hình 3.5. Sơ đồ phân cắt kết hợp cấy truyền phôi ở bò sữa
Bò mẹ cho phôi
Thu nhận phôi
Phân cắt phôi
Nuôi phôi
Đưa các phôi vào các bò mẹ nhận phôi
Các bê con được sinh ra
Kết nối năng lực
Sử dụng internet, sách, báo,... để tìm hiểu thêm về ứng dụng công nghệ cấy truyền phôi trong nhân giống vật nuôi.
Thông tin bổ sung
| Chọn lọc giới tính phôi: Tùy vào mục đích chăn nuôi lấy thịt hay lấy sữa mà nhà chọn giống sẽ chọn lọc giới tính phôi. Đối với mục đích nuôi lấy sữa sẽ lựa chọn phôi cái, còn với mục đích nuôi lấy thịt thương các phôi đực sẽ được lựa chọn. Hiện nay, có nhiều phương pháp để lựa chọn giới tính phôi như phương pháp tế bào học, phương pháp miễn dịch, phương pháp phân tử. |
Luyện tập
1. Trình bày vai trò của thụ tinh nhân tạo, bảo quản lạnh tinh trùng, trứng, phôi trong nhân giống vật nuôi.
2. Trình bày vai trò của kĩ thuật phân cắt kết hợp cấy truyền phôi trong nhân giống vật nuôi.
Vận dụng
Em hãy trình bày một số thành tựu về ứng dụng công nghệ sinh học trong nhân giống vật nuôi tại Việt Nam.
